της Ρένας Δούρου, στο περιοδικό ΟΙΚΟΛΟΓΕΙΝ
Υπάρχει η άποψη, μεταξύ σοβαρού και αστείου, ότι μια πόλη σαν την Αθήνα, με τον υψηλότατο βαθμό τσιμεντοποίησης, την τεράστια έλλειψη πρασίνου, τη μεγάλης έκτασης ρύπανση, για να γίνει ξανά βιώσιμη, θα πρέπει να… ισοπεδωθεί και να κτιστεί από την αρχή! Ουτοπική σίγουρα προσέγγιση – αφήστε δε και το ενδεχόμενο να ξανακτιζόταν ίδια και χειρότερη λόγω της στρεβλής αντίληψης, που ευδοκιμεί στη χώρα μας, ότι δηλαδή η ανάπτυξη σημαίνει τσιμέντο! Ωστόσο σήμερα δεν είναι απαραίτητο να γκρεμιστεί μια πόλη για να γίνει πράσινη, φιλική προς τους κατοίκους της και περιβαλλοντικά ισορροπημένη: υπάρχουν λύσεις ρεαλιστικές, οικονομικές και το κυριότερο, οικολογικές, τις οποίες μπορούν να προωθήσουν οι αρχές και να υιοθετήσουν οι πολίτες. Μια από αυτές, με υψηλή αποτελεσματικότητα και χαμηλό κόστος, είναι οι πράσινες στέγες.
Ο Ναβουχοδονόσορας, με τους Κρεμαστούς Κήπους του στη Βαβυλώνα, πριν από 3.000 χρόνια, μπορεί να μας δείξει το δρόμο για να ξανακάνουμε τις τσιμεντουπόλεις μας ανθρώπινες και πράσινες. Στη σύγχρονη εποχή τη σκυτάλη πήραν αρχικά βορειοευρωπαϊκές χώρες, κατόπιν οι ΗΠΑ και ο Καναδάς, από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Σήμερα στη Γερμανία, την Αυστρία και την Ελβετία το 15% των κτιρίων διαθέτουν πράσινες στέγες ενώ μόνο στη Γερμανία πάνω από 13 εκατομμύρια τ.μ. ταρατσών έχουν κυριολεκτικά πρασινίσει. Πόλεις σαν την Αθήνα, με προάστια όπως η Κυψέλη ή το Παγκράτι, μπορούν κάλλιστα να μεταμορφωθούν με τις πράσινες στέγες: με τη μετατροπή δηλαδή των τσιμεντένιων ταρατσών σε μικρούς κήπους, με το φύτεμα κατάλληλων φυτών και δένδρων, που βελτιώνουν την ποιότητα του περιβάλλοντος ενώ παράλληλα μειώνουν το οικονομικό κόστος των κτιρίων, περιορίζοντας τη χρήση κλιματιστικών. Και δεν είναι υποχρεωτικό το φύτεμα – η τοποθέτηση γλαστρών με διάφορα φυτά, μπορεί να έχει εξίσου τα ίδια ευεργετικά και άμεσα αποτελέσματα.
Τι είδους; Καταρχήν, βελτιώνουν την ποιότητα της ατμόσφαιρας, παράγοντας οξυγόνο, φιλτράροντας τη σκόνη, συγκρατώντας τα αιωρούμενα σωματίδια, συμβάλλοντας στην οικολογική διαχείριση του νερού (καλύτερο “καναλιζάρισμα” του βρόχινου νερού) και ενισχύοντας μια ισόρροπη αστική διαβίωση, καθώς δημιουργούνται πραγματικοί βιότοποι για πουλιά, πεταλούδες και ενδημικά φυτά. Σύμφωνα με έρευνα κολεγίου του Κολοράντο 1,5 τετραφωνικά μέτρα έκτασης φυτεμένης με γκαζόν μπορεί να παράγει ποσότητα οξυγόνου ικανή να καλύψει τις ανάγκες ενός ανθρώπου ετησίως. (“What is a roof top garden”, Project Promotion and Implementation.) http: //faculty1.coloradocollege.edu/~shall/EV421/JoeKurland.html
Δεύτερον, οι πράσινες στέγες βελτιώνουν το μικροκλίμα συμβάλλοντας στη μείωση του λεγόμενου φαινομένου της “Επίδρασης της Αστικής Νησίδας”. Πρόκειται για το φαινόμενο της αύξησης της θερμοκρασίας στο κέντρο μιας πόλης σε σχέση με τα προάστιά της. Σε πόλεις όπως η Αθήνα, ο συνδυασμός των τσιμεντένιων όγκων των κτιρίων, της θερμότητας που αυτά αντανακλούν και της έλλειψης πράσινου, δημιουργεί το φαινόμενο αυτό που σημαίνει αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της πόλης από 7 ως 10 βαθμούς σε σχέση με τα προάστια καθώς και συγκέντρωση όζοντος και αιθαλομίχλης στην ατμόσφαιρα. Στην Αθήνα αυτή η διαφορά σε σχέση με τους περιφερειακούς δήμους, σύμφωνα με έρευνα του Πανεπιστημίου Φυσικής Αθήνας, φθάνει τους 12 βαθμούς, κυρίως λόγω των επίπεδων, τσιμεντένιων ταρατσών. Αυτή η διαφορά μπορεί να μειωθεί με τις πράσινες στέγες, οι οποίες μάλιστα καθαρίζουν την ατμόσφαιρα: σύμφωνα με έκθεση του 1989 της αμερικανικής NASA, η χρήση στις ταράτσες ορισμένων φυτών, ακόμη και εσωτερικού χώρου, απαλλάσσει την ατμόσφαιρα από τρεις επικίνδυνους ρύπους – το βενζένιο, το τριχλωροαιθυλένιο και φορμαλδεύδες.
Τρίτον: οι πράσινες στέγες έχουν και μια κοινωνική διάσταση, που δεν πρέπει να παραγνωρίζεται. Λειτουργούν ως η σύγχρονη “πλατεία του χωριού” καθώς τα αναβαθμισμένα, λειτουργικά, αισθητικά και οικολογικά κτίρια, γίνονται πόλοι κοινωνικής έλξης των πολιτών. Οι πολύχρωμες στέγες, με φυτά και λουλούδια σπάνε το “μουντό” των τσιμεντένιων όγκων και γίνονται κέντρα συνάντησης των ανθρώπων.
Κατά καιρούς κάποιοι “καλοθελητές” σπεύδουν να κατηγορήσουν την Αριστερά και τον Συνασπισμό / ΣΥΡΙΖΑ συγκεκριμένα ότι δεν διαθέτει συγκεκριμένες προτάσεις – η προώθηση της λύσης των πράσινων στεγών είναι λοιπόν ένα συγκεκριμένο πεδίο στο οποίο οφείλει να δράσει η πολιτεία, αρκεί βέβαια να έχει την απαραίτητη πολιτική βούληση. Στην Κύπρο, για παράδειγμα, προβλέπεται επιδότηση της τάξης του 30% για κάθε κατοικία που εφαρμόζει μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, όπως αυτό της φύτευσης των στεγών. Ιδού λοιπόν το στοίχημα και η πρόκληση, για τη Δημοτική Αρχή της Αθήνας, για παράδειγμα: αντί να κόβει δένδρα, όπως έκανε στο παρκάκι της οδού Κύπρου, να προωθήσει δραστικά και όχι επικοινωνιακά, την πρακτική των πράσινων στεγών. Μετά και την καταστροφή της Πάρνηθας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το κλίμα της Αθήνας, οι πράσινες στέγες μπορούν κάλλιστα να είναι ένα από τα “φάρμακα” αρκεί οι κρατούντες να γράψουν τη συνταγή.
